Arctic Hub Ataqatigiilersitsineq Grønland Ilisimatusarneq Kalaallit Nunaat

Sarah avataarsuani silarlussamik aarlerisaaruteqartarusuppoq

Avataarsuani silap qanoq issusia attaveqaatitsinnik ajutoortitsisinnaavoq – ingammik Issittumi. Taamaattumik ph.d.-nngorniaq Sarah Schultz Beeck nunap assinganik avataarsuani silarluup Kalaallit Nunaata suatungaani attavilutsitsilluniluunniit attaveerutsitsineranik takutitsisinnaasumik pilersitsinialeruttorpoq, nunap assinga taama ittoq malillugu pilersaarusiortarsinnaaniassagatta.

Allaatiginnittoq Signe Ravn-Højgaard

Imaani timaaniluunniit ajornartooqqatilluni radio oqarasuaalluunniit qaammataasanut attavilik attaveeruteqqappat gps-ilu sumiissusersiuisinnaanngippat navianartorsiortoqalersinnaavoq. Attaveqaatitta attaveeruttarnerat avataarsuani silarlunneranik pissuteqarsinnaapput. Ukiumullu arlaleriaqaluni taamatut attaveeruttoqartarpoq.

”Avataarsuani silarlunnera seqinermi pisunik inunnut teknologiimullu sunniuteqartartunik pissuteqartarpoq. Avataarsuani silarluppat ilaatigut seqerngup anoraasa anisitsineratalu partikelit nunarsuup silaannartaata qallersaanut, ionosfæremik taaneqartartumut, anngutitissinnaavaat. Tamanna nunarsuup magneteqarfianik attaveqaatinillu radiup maligaasaanik atuiffiusunik, soorlu gps-inik, oqarasuaatinik qaammataasanut attavilinnik vhf-radiunilluunniit, akornusiisinnaavoq,” Sarah Schultz Beeck, DTU Space-imi ph.d.-nngorniaq, nassuiaavoq.

Sarah Schultz Beek - Arctic Hub - Greenland research

Ph.d-nngorniaq Sarah Schultz Beek qaammataasanut attaveqaatinik ilisimatusarnermini paasissutissanik aallerfigisartakkaminik alakkaatilluni unikkallarpoq.

Akornusiinerit nunani issittuni ingasannerusarput, taamaattumillu Kalaallit Nunaanni attaveqaatit minutsit 15-it nalunaaquttallu-akunnerisa arlallit akornanni attaveerukkajunnerusarput. Akornusiisoqarneratigut attaveqaatit attaveerulluinnarsinnaapput attavilulersinnaallutilluunniit, eqqoqqissaanngitsunilluunniit paasissutissiisinnaallutik.

Kalaallit Nunaata avataarsuani silarlummik sumiissusersiuisinnaaneq

Taamaattumik Sarah Schultz Beeckip DTU Space-imi ph.d.-nngorniutimini suliniutigaa avataarsuani silarluit Kalaallit Nunaata suatungaani sunniuteqarnissaasa sumiissusersineqarsinnaanngornissaat. Nunap assinganik ineriartortitserusuppoq, inuit radiukkut attaveqaateqartariaqartillutik qaqugukkut mianersortariaqarnerannik qalipaatinik kodelersuilluni aarlerisaariffiusinnaasumik.

Avataarsuani silarlussat gps-inut radiukkullu attaveqaatinut ulluni qaninnerni qanoq sunniuteqarumaarnerannik siunissami aarlerisaaruteqartoqarsinnaanissaa neriuutigineqarpoq. Nalunaaquttalli-akunnialuinnaat iluanni siumut aarlerisaaruteqartoqarsinnaassaaq. Taamaaliortoqarsinnaalissappallu Sarah Schultz Beeck nunap assinganik pisunik malinnaaviusinnaasumik ineriartortitsisariaqarpoq.

Sarah Schultz Beek - Arctic Hub - GNSS satellite receiver - Greenland research

Qaammataasanut attaveqaat GNSS, ilaatigut qaammataasanit Kalaallit Nunaata avataarsuaniittunit GPS-ikkut kalerrisaarutitigut avataarsuani silarluup qanoq akornusiitigineranik paasiniaavigineqarsinnaasoq. Paasissutissat qaammataasanut attaveqaatineersut taakku atorlugit ph.d.-nngorniaq Sarah Schultz Beek avataarsuani silarluit akornusiinerannik sumiissusersiummik innuttaasunit atoriaannaasumik ineriartortitsissaaq.

”Nunap assingani pisunik malinnaaviusinnaasumi akornusiinerit massakkut sumiinnersut siornatigullu sumi pisimanersut malinnaavigineqarsinnaassapput. Paasineqarsinnaassaaq seqerngup anoraasa anisitsineratalu massakkorpiaq akornusiinissaat ilimagineqarsinnaassanersoq,” Sarah Schultz Beeck nassuiaavoq.

Siunissami akornusiinerit akulikillissapput

Kalaallit Nunaanni sumiiffinni arfineq-marlunni uuttuisarfeqarpoq akornusiinnernik uuttuiffiusinnaasunik qaammataasat Kalaallit Nunaata avataarsuaniittut 60-it ilaannut attaveqalernikkut. Paasissutissat taakkunanngaanneersut aallaavigalugit Sarah Schultz Beeck sumiissusersiummik pilersitsinialeruttorpoq akornusiinerit massakkorpiaq sumiinnerannik qanorlu ingasatsiginerannik alakkaaviusinnaasumik.

Paasiniagassaasa ilagaat akornusiinerit radiukkut attaveqarnermut sumiissusersiutinullu soorlu gps-inut Kalaallit Nunaanni atorneqarluartartunut ajoqutaalertinnagit qanoq annertutigissanersut. Paasissutissat taakku iluaqutigalugit nunap assinganik inunnut atoriaannaasunngortitsissaaq. Attaveqaatimmi assigiinngitsut akornusiinernit qanoq sunnertiatiginerat assigiinngitsorujussuusarput.

”Avataarsuani silarlunnera seqinermi pisunik inunnut teknologiimullu sunniuteqartartunik pissuteqartarpoq,” Sarah Schultz Beeck

Nassuiaavoq seqerngup kaaviiaarnera ukiunik aqqanilinnik sivisussuseqartoq, ukiullu taakkua ingerlaneranni seqinermi pisut annertusisarlutillu annikillisartut. Maanna piffissamut pisoqarfiunerpaamut qanilliartorpugut – taamalu ukiuni tulliuttuni akornusiinerit akulikillinissaat naatsorsuutigisinnaassavarput. Nunallu assinga tamanna pisariaqartinnerulersinnaavarput.

Seqerngup anisitsineri akornusiiginnartaratik aamma arsarnernik pilersitsisarput. Taamaattumik aamma ukiuni tulliuttuni arsarneqarnerunissaa naatsorsuutigisinnaavarput.

Sarah Schultz Beek - Arctic Hub - data points

Aajuna nunap assinga Sarahp avataarsuani silarluit sumiissusersinissaannut atortagaanik paasissutissartalik. Aappaluttumik nalunaaqutsikkat sumiiffiupput akornusiinernik uuttuiffiunerpaasimasut.