Ilisimatusartoq angerlarsimaffinni radonimik uuttuivoq

Aallartiguk

Ilisimatusartoqatigiit inunnik angerlarsimaffimminnut isertitserusuttunik pissarsiorput. Angerlarsimaffinnimi Kalaallit Nunaanniittuni gassimik peqqissutsimut ajoqutaasumik radoneqarpallaarnersut uuttuiartorusupput.

 

Allattoq Nicoline Larsen

 

Violeta Hansen kasuttorpoq. Taskiminiitippai detektoriaqqat qernertut marluk. Taakku illumi radoneqarpallaarneranik uuttuutaasinnaapput. Taassuma neriuutigaa Kalaallit Nunaanni angerlarsimaffippassuarni taama ittunik ikkussuisinnaassalluni.

 

”Radoni takuneqarsinnaananilu naamaneqarsinnaanngilaq. Aamma mamassuseqanngilaq. Annerusumik minnerusumilluunniit najukkani tamaniippoq,” Violeta Hansen, Aarhus Universitetimi siunnersortaanerusoq, oqarpoq.

Gassi nunap iluaneersoq peqqissutsimut ajoqutaasoq

Radon gassiuvoq radioaktiviusoq illut ataanni qaarsuni pilersartoq. Tassanngaanniit illunut isaasarpoq, tamannalu ajornartorsiutaavoq radon puakkut kræfteqalissutaasinnaammat. Taamaattumik Violeta Hansenip ilisimatusartoqataasalu misissorusuppaat Kalaallit Nunaanni angerlarsimaffinni radoneqarpallaarneq ajornartorsiutaanersoq.

 

”Kalaallit Nunaanni ukiuunera sivisunerusarmat angerlarsimaffitsinneerujoornerusarpugut. Taamaattumik angerlarsimaffinni radoneqassutsimik uuttuisoqarnissaa pingaaruteqarluinnarpoq,” Violeta Hansen nassuiaavoq.

“Radoni takuneqarsinnaananilu naamaneqarsinnaanngilaq. Aamma mamassuseqanngilaq. Annerusumik minnerusumilluunniit najukkani tamaniippoq,” Violeta Hansen

 

Ilisimatusaatigalugu nutaamik suliaqarnissamut qinnuteqaasiornermi siuttuuvoq, akuerisaagunilu suliffeqarfiit 25-t suleqatigalugit Issittumi illut iluini silaannarmik misissuissaaq. Ilisimatusartut radoneqassutsimmik, oqoqassutsimik, isugutassutsimik silallu pissusiani allannguutinik taakkualu Issittumi inuit peqqissusiannut qanoq sunniuteqarnerannik misissuissapput.

Misissuisitserusuttunik nuna tamakkerlugu pissarsiorput

Ilisimatusartut Kalaallit Nunaat tamakkerlugu angerlarsimaffinni uuttuiartortassapput. Taamaattumik Violeta Hansen ilisimatusaatigalugu suliaqarnermi peqataarusuttunik nuna tamakkerlugu pissarsiorpoq.

Peqataaniaraanni angerlarsimaffimmi radondetektorinik marlunnik ilisimatusartunut ikkussisitsisoqartassaaq. Tassa taakkuupputy Violetta Hansenip taskimini nassatarisai, taakkulu videumi allaaserisap aallaqqaataatungaaniittumi takusinnaavatit. Detektorit init sinittarfiillu qilaavinut ikkunneqassapput tassaniitinneqassallutillu oktobarimiit apriili ilanngullugu.

Aarlerissutissaqanngilaq

Violeta Hansenilli erseqqissarusuppaa aarlerissutissaqanngitsoq uuttuinernit paasinarsissappat angerlarsimaffimmi radoneqassuseq qaffasissoq:

 

”Illit angerlarsimaffinni radoneqarpallaarpat uuttorneqarsimasut ilinnut nassuiariartussavavut. Suleqatigiiuvugut suliatsinnik paasisimasaqarluartut, angerlarsimaffinnilu radoneqassutsimik annikillisaaniarninni periaaserisinnaasannik innersuussuteqarsinnaavugut.”

 

Tassa radoneqarpallaarpat imaanngilaq angerlarsimaffimmit nuunnissaq pisariaqartoq. Pissutsit Violeta Hansenip oqarneratut ipput: ”Angerlarsimaffimmi radoneqassutsimik annikillisaataasinnaasunik aaqqiissutissarpassuaqarpoq.”

 

Aaqqiissutissat taakku atoraanni radoneqassutsimik ima annikillisaatigisoqarsinnaavoq angerlarsimaffik peqqissutsimut ajoqutaajunnaarluni.

Silap pissusiata allanngoriartornera ajornartorsiummik ajornerulersitsivoq

Kalaallit Nunaanni angerlarsimaffinni radoneqarpallaarnera ajornartorsiutaanersoq nuna tamakkerlugu misissuisoqarsimanngisaannarpoq. Asialli Aarhus Universitetillu siornatigut uuttorsimasaannit erserpoq ingammik Narsami radoneqassuseq qaffasissoq. Radoneqassuseq Naalagaaffiit Peqatigiit peqqinnissaq pillugu suleqatigiiffiata WHO-p angerlarsimaffimmi qanoq radoneqartigisinnaaneranut killigititaanit qaffasinneruvoq.

Ajoraluartumik ajornartorsiut siunissami Issittumi ingasatsikkiartortussaarpasippoq. Silammi pissusiata allanngoriartorneratigut radoneqassuseq qaffakkiartortussaavoq.

 

”Massakkut nunap iluani qeriuaannartoq radonimik angerlarsimaffinnut isaatitsinaveersaarpoq. Silalli pissusia allanngoriartortillugu nunap iluani qeriuaannartoq aakkiartussaaq. Tamanna siunissami Kalaallit Nunaanni angerlarsimaffinnut, qeriuaannartup qaavaniittunut, taamalu aamma peqqissutsitsinnut sunniuteqartussaassaaq,” Violeta Hansen nassuiaavoq. Narsamulli tunngatillugu tamanna sunniuteqarnavianngilaq, nunatta kujataani nunap ilua qeriuaannartuunngimmat.

 

Ilisimatusartup taassuma erseqqissaqqippaa aarlerissutissaqanngitsoq. Angerlarsimaffimmi radonikillisaataasinnaasunik aaqqiissutissaqarpoq. Siullermilli soorunami ajornartorsiutaanersoq misissorneqartariaqarpoq.

 

__________________________________________________________________________________

 

Violeta Hansenip suleqataasalu ilisimatusaatigalugu suliaanni peqataanissat soqutiginartikkukku taanna ugguuna allaffigisinnaavat: hvioletahansen@gmail.com