Grønland

Nunatsinni sanaartukkat nutaat kukkunernik ulikkaarajupput

House building in Nuuk, Arctic Hub, Greenland research

Tove Lading, issittumi sanaartornermik ilisimatusartoq, uparuaavoq sanaartornermi kukkunerit sanaartukkanik piujuartitsinermut ajoqutaasut. Ingammik Kalaallit Nunaanni tamanna ajornartorsiutaavoq, inuiaqatigiinnimi inukitsuni allat kukkunerinik uparuaanissaq sapernartarsinnaavoq taamalu kukkunerit ilinniutigalugit siunissamilu pinaveersaartillugit.

 

Allaatiginnittoq: Signe Ravn-Højgaard

 

Nuummi illorsuit akornanni kranersuarpaaloqarpoq, sumiiffiit ilarpassuini inissialiortoqarmat. Sanaartorneq akisuvoq. Sanaartornerulli ingerlanerani kukkusoqaraangat akisunerujussuanngorsinnaavoq – ingammik Kalaallit Nunaanni issittumi silap pissusia eqqarsaatigalugu. Avatangiisinimi taama ittuni kukkunerit akisoorujussuusarput.

 
Issittumili avatangiisini sanaartoriaatsip sorliup pitsaanerpaanera pillugu ilisimatusartoqarpiarsimanngilaq. Taamaattumik Tove Ladingip, Danmarks Tekniske Universitetimi lektoriusup, suleqataasalu Danmarkimi Norgemilu universitetiniittut Issittumi sanaartorneq ilisimatusarfigaat.

 
”Aallaqqaammut isumaqaraluarpugut issittumi sanaartukkap aalajangersimasup sorliup allanit tamanit pitsaanerpaaneranik naatsorsuisinnaassalluta. Naatsorsuisinnaanerli matumani pingaarnerpaanngilaq. Sanaartukkat amerlanersaat issittumi ajorneq ajorput eqqortumik sanaartoqarsimagaangata – tassa kukkusimanngikkaanni. Kukkunerimmi ajornartorsiutaasarput”, Tove Lading oqarpoq.

Buildings in Nuuk in wintertime, Arctic Hub, Greenland research

Nuummi sanaartortoqaqaaq. Sanaartoriaatsinik allannguisoqakulasarmat sanaartoriaatsinik ilaannikkut naliliisoqarneq ajorpoq ajornartorsiutaasullu ilinniutigineqanngitsoortarlutik. 

Nassuiaavoq sanaartornermi kukkunerit sanaassamik titartaanerup sanaartornerullu nalaani pisinnaasartut, aamma piukkunnartunik sanasussaaleqilluni eqqortunillu sanaartuutissaaleqilluni kukkusoqarsinnaasartoq. Assersuutigalugu kukkunerit kingunerannik sanaartukkat ussiillutillu suersinnaapput, taamaalillunilu kiassarnermut akiligassat qaffasinnerussapput illulluunniit ilui isugutallutillu silaannalussinnaallutik.

 

”Sanaartoriaatsimik nutaamik atuilerneq ima pilertortigisumik pisinnaasarpoq sanaartoriaatsimik nutaamik atuisoqalertinnagu sanaartukkamut ataatsimut tunngatillugu ajornartorsiutaasinnaasunik misissuisoqanngitsoortarluni. Naammattunik misilittagaqalinngitsoortoqartarpoq kukkunerillu ikilisarneqanngitsoortarput ilinniutigineqanngitsoortarlutillu,” Tove Lading oqarpoq imalu nangilluni ”Pitsaassagaluarpoq sanaartornermik suliassaqarfimmi misilittakkanik aaqqiissuussaalluarnerusumik katersuisinnaasuugaanni, kukkunerit sunniutaat annertusarmata”.

 

Naliliisoqarneq ajorpoq

Taamaattumik Kalaallit Nunaanni sanaartornermi suliniutinik naliliineq ileqqorineqanngilaq. Tamannalu ileqqorineqanngimmat ilisimasassaraluit naleqangaartut maangaannartinneqartarput, taakku sanaartornermut pitsanngorsaataasinnaagaluarmata, kukkunernik ikilisaataallutik aningaasatigullu sipaarutaallutik.

Ilaatigut tamanna inuiaqatigiit inukitsuunerannik aaqqiagiinngissutinillu sapinngisamik avaqquiniartoqartarneranik pissuteqarpoq. Suliniuteqartuusut ikikkaangatta kikkullu tamarmik imminnut ilisarisimagaangata amerlasuutigut isornartorsiuinaveersaartoqartarpoq, Tove Lading naliliivoq.

 

”Ilisimatusartutut sanaartornermi suliniutinik uparuaaniaraanni mianersortariaqarpoq. Isornartorsiuisoqarnerami narrujuummissutigineqariaannaavoq.” Tove Lading

 

Nalinginnaavoq siunnersuisartut sanatitsisullu sanaartornermi suliniutinik nakkutilliisarnerat, sanaartorfinnut alakkaallutik pissusissamisoortumillu sulisoqarneranik misissuiartorlutik.

 

Illoqarfiit anginerit avataanni nakkutilliiartorneq Tove Ladingip immikkut ajornakusoortarsinnaanerarpaa. Illoqarfimmi sanaartorfiusumi qullersaqarfimmiit ungasissumiittumi nalunaaqqaarani alakkaasoqariaannaanngilaq. Taava sanatitsisoq siunnersuisartuiluunniit alakkaagaangata kalerreereersimasoqartarpoq, timmisartup qaqugu tikinnissaa kikkunnit tamanit ilisimaneqartarmat.

 

Ilaatigut tamakku pissutaallutik Tove Ladingip pingaaruteqartutut isigaa immisut nammineerlutik ilisimatusartut sanaartornermik pitsanngorsaaniarlutik kukkunernillu annikillisaaniarlutik ilisimasaminnik saqqummiussisarnissaat.