“Aqqarpugut!”– arfiviit ungasissumit ataqatigiissaarisarput
Allattoq Rasmus Balle Hansen
Misissuinerit nutaat naapertorlugit arfiviit uumasuaqqat planktonit itissutsini assigiinngitsuni nikittarnerat malittarpaat. Danmarkip, Kalaallit Nunaata Japanillu suleqatigiinneratigut misissuinermi nutaanik paasisaqartoqarpoq.
Ualikkut arferit itinerusumut aqqartarput uumassusilippassuit, uumasuaqqattaaq planktonit, nerisassarsiorlutik itinerusumiit taarnerusumiillu immap qaavatungaanukartarmata. Uumassusillit nerineqarumanatik ullup ingerlanerani itinerusumukartarput.
”Ilaasa erinarsornerusorigaat allat kalerriinerusoraat.”
– Mads Peter Heide-Jørgensen.
Misissuinermili ilisimatusartut ilaat, Mads Peter Heide-Jørgensen, Miluumasunut Timmissanullu Immikkoortortaqarfimmi professoriusoq, naapertorlugu tamanna misissuinermi tupaallannarnerpaajunngilaq.
”Tupaallannarnerpaavoq ataatsikkut aqqartarpasinnerat.”
Arferit aqqaneq-marluk ulluni 144-ni ingerlaarnerat ilisimatusartunit malinnaavigineqarpoq. Arferit taakkua ilaat marluk immikkooruteqarput. Marluk taakkua ingerlaarnerat sapaatip-akunneranit sivisunerusumik ataatsikkut malinnaavigineqarput, ilisimatusartullu malinnaanerminni paasivaat ataatsikkoqqissaaq aqqarlutillu puisartut. Tamanna atortut assigiinngitsut qaammataasanullu nassitsissutit atorlugit paasineqarsimavoq.
”Arferit marluk taakku annerpaamik 100 kilometerisut imminnut ungasitsigisumiitillutik sapaatip-akunneranit sivisunerusumik ataatsikkut aqqartarlutillu puisarnerat paasisimavarput,” Mads Peter Heide-Jørgensen oqaluttuarpoq.
Arferit erinarsornerat
Arfiviit nipit maligaasallu assigiinngitsorpassuit atorlugit attaveqatigiittarput, tamannalu aamma arferit erinarsornerattut taaneqartarpoq.
”Nipiliortuaannarput. Ilaasa erinarsornerusorigaat allat kalerriinerusoraat,” Mads Peter Heide-Jørgensen oqarpoq.
Imminnut qanikkaangamik akulikisuasumik nipiliortarput, imminnullu ungasikkaangamik nipit akuttusuunik maligaasallit atortarpaat. Nipit qatituut akuttusuunik maligaasallit 100 kilometerisut ungasinnerusumiittunit tusaaneqarsinnaapput.
”Nipit akulikisuasut qanittumiittunut suussusersiutaasarput. Nipit qatimaappaluttullusooq akuttusuunik maligaasallit ungasissumiittunut attaveqataasarput. Nipit taakku atorlugit arferit ingerlaarnitik ataqatigiissaarsinnaavaat, assersuutigalugu ’massakkut aqqalernertik’ kalerriutigisarlugu,” Mads Peter Heide-Jørgensen nangippoq.
”Arferit marluk sapaatip-akunneranit sivisunerusumik ataatsikkut aqqartarlutillu puisarnerat paasisimavarput.”
– Mads Peter Heide-Jørgensen.
Nipit akuttusuunik maligaasallit nipaalliartornatik ungasissumut anngussinnaapput imeq silaannarmit ussinnerummat nipilu taamaalilluni sukkanerusumik sunniuteqarluarnerusumillu ingerlasinnaalluni.
Siunissami misissuinissat
Mads Peter Heide-Jørgensenip misissuineq tamanna avatangiisitsinnik uumassuseqatitsinnillu nutaanik paasisaqarnissamut ammaassinerarpaa. Inaarutaasumimmi inerniliissuteqartoqanngikkaluartoq paasineqartut tamaasa imaannaanngitsumik ataqatigiittoqarneranik paasinninnerulissutigaavut.
Taamaattumik misissuinermi tamatumani ilisimatusartut suleqatitik kajumissaarpaat arfiviit ingerlaarnerannik misissuiuaqqullugit, nassuiaatimik eqqortuunerat uppernarsarniarlugu arfernillu allanittaaq misissuisoqartaleqqullugu.
Misissuineq tamanna pillugu uani paasisaqarnerusinnaavutit.
Arfiviit ingerlaarnerat aqqartarnerallu malinnaaviginiarlugu Qeqertarsuup tunuani nalunaaqutserneqartarput
Assiliisoq: Mads Peter Heide-Jørgensen