Kalaallit Nunaanni ilisimatuutut misissuinernik ingerlatsinerit nunasiaataajunnaarsarnissaat – pisariaqartipparput?
Kalaallit Nunaanni ilisimatuutut misissuinitta ilinniartitsisarnittalu eqqarsaatigeqqinnissaannut piffissanngorpoq, professor Rachael Lorna Johnstone oqarpoq.
Allaatiginnittoq Phillippa Mangalika Maigaard Filtenborg
Kalaallit Nunaanni ilisimatuutut misissuineq ilinniartitaanerlu nunat allat periaasiannik aaqqissuussaanerannillu tunngaveqarpoq, Rachael Lorna Johnstone Ilisimatusarfimmi inatsisilerinikkut aamma Islandimi Akureyrimi Universitetimi professori isumaqarpoq. Rachael Islandimi najugaqarpoq, kisianni ukiuni qulini Kalaallit Nunaanni inatsisilerineq ilisimatuutut misissuiffigisarsimavaa ilinniartitsissutigisimallugulu. Nassuiaavoq ilinniartitaanermik periuseq Kalaallit Nunaanni pisariaqartitanut naleqqussagaanngitsoq.
2021-mi Greenland Science Week-imi Rachael Lorna Johnstonep takkuttut ima aperai: Ilisimatusarfik nunasiaatilinnit aniguisissavarput?
Kalaallit Nunaata nunasiaataasimanermit pereersut qaangerniarneranni naalagaaffittullu nammineertutut ingerlanerujartornermini ilinniartitaanerup iluani kalaallit qanoq annikitsumik sunniuteqarnerat ajornartorsiutaavoq, kalaallit namminneq susassaqarfinnik soorlu aatsitassarsiorfinnik, niuernermik aamma angallassinermik oqartussaaffeqaleraluttuinnarneranni aamma ilinniartitsinerup tungaatigut taamak ingerlasoqartariaqarpoq, Rachael isumaqarpoq.
”Inuiaqatigiit kalaallit oqartussaaffeqarneruleraluartut, taamaattoq Ilisimatusarfiup Europamiut, pingaartumik Nunat Avannarliit periaasii suli maliinnarpai ilisimatusarnermi pikkorissaanerit pilersaarutillu imarisaat eqqarsaatigalugit. Periaatsit taakku aamma aallaaviupput sulisussarsiortarnerni taakkulu atorneqartarlutik ilinniartut misilitsileraangata. Tassami imaanngilaq periutsit atorneqartut kalaallit eqqarsartaasiannut naleqquttuusut,” Rachael Lorna Johnstone oqarpoq.
Rachael naapertorlugu ilinniagartuut nunanit allaniit ilinniartitsiartorlutik tikisinneqartartut Ilisimatusarfimmi ilinniarnerup pitsaassusaanik qulakkeerinninnissaq anguniarlugu akilerlugit tikisinneqartarput. Kisianni Kalaallit Nunaat pillugu imaluunniit inatsisilerineq, ilinniartitaaneq, isumaginninnermut tunngasut inuiaqatigiinnulluunniit tunngasut allat pillugit ilisimasaqangaarneq ajorput. Taamaattumik Kalaallit Nunaanni ilisimatuutut misissuinermi inunnit annertunerusumik sunniuteqarnissaq nakkutilliinissarlu Rachaelip ujartorpaa. Isumaqarpoq nunap inoqqaavi inuaqatigiinnik tunngaviusumik ilisimasallit nunat allamiusulli ilinniagartuutut akissarsiaqartariaqartut ilisimatusarnikkullu misissuinernut ilisimatuutulli sunniuteqartariaqartut:
”Ilinniartitaanerni ilisimatuutullu misissuinerni qaffasissutsini tamani kalaallit ilanngutitinneqarnissaat pingaaruteqarpoq, aalajangiinissamut ikiuunniassammata suut ilisimatuutut misissorneqassanerinik, qanorlu iliornikkut anguneqassanerinik aamma qanoq ililluni paasisat angusallu ilanngutsitinneqassanerinik qanorlu pitsaanerpaamik inuiaqatigiinnut ingerlateqqinneqassanerinik. Nunap inoqqaavisa ilisimasaannik kulturiannillu immikkut ilisimasallit suliniutinut ilanngutsitsisinnaasut nunani allamiutut ilinniagartuutut akissarsiaqartariaqarput,” Rachael Lorna Johnstone oqarpoq.
Rachaelip ilisimatuutut misissuisut oqalugiarnerminut peqataasut qinnuigai Greenland Science Week ’21-imi ilanngussaminik ICC Ethical and Equitable Engagement Synthesis Report-imik atuaqqullugit – imaluunniit atuaaqqeqqullugit – Kalaallit Nunaanni suliniutinik nutaanik aallartitsisinnatik. Nammineq isumaqarpoq suliamut taassumunnga ingerlatsisuunissaminut naammattunik ilisimasaqarnani, erseqqissarluguli kalaallit amerlasuut taamaattuusut.
”Kalaaliunngilanga, kisianni Kalaallit Nunaat asavara. Uani atuuffiga tassaavoq kalaallit ilisimatuutut misissuinerup ilinniartitaanerullu nunasiatut pineqarunnaarnissaat anguniarlugu misiliisut tapersersussallugit. Imminut eqqaasittuartarpunga maani immikkut ilisimasaliunanga, immikkummi ilisimasaliviit ilinniagartuujusariaqanngillat. Inuit uattut ittut annikinnerusumik oqaluttariaqarput tusarnaarnerusariaqarlutillu,” Rachael Lorna Johnstone oqarpoq.