Eqqakkat qimminut nerisassanngorlugit: Nerukkaatissat piujuartitsinermik aallaavillit

Milak Productions ilisimatusarlutillu suleqatigiit suleqatigiissuteqaleqqammerput, misissuivigissavaallu nunatsinni nioqqutissiat qimminut qimuttunut ukioq naallugu nerukkaatissanik inuussutissartaqarluartunik piujuartitsinermillu aallaavilinnik ineriartortitsinermut qanoq atorneqarsinnaanersut.

 

Allaaserinnittoq Rasmus Balle Hansen

 

Qimmit qimuttut qaqortut miaggoorlutillu pisseqattaarput Paarma Lund Kreutzmann siparnersuarnik qernertunik marlunnik nerukkaatissanik immiitillugu. Nerukkaatissat savat, puisit aalisakkallu perlukuinik iginneqaannartussaagaluartunik akoqarput, maanili qimmilivimmi Sisimiut timaatungaanniittumi 1300-it missaanniittunik qimmilimmi taakku mamarineqarluaqaat.

 

“Taakku qimminut qimuttunut naatsorsuussaapput, chihuahuanuunngitsoq,” Paarma Lund Kreutzmann qungujulluni oqarpoq nerukkaatissaminersuit sukkulaajusat qimminut nerukkaatigitillugit.

 

Taakku nerukkaatissiarineqarput Milak Productionsimit, Paarmamit uianillu Ulloriaq Lund Kreutzmannimit pigineqartumit. Paarma Ulloriarlu ilisimatusartunik suleqatigiinnik Københavns Universitetimeersunik, QimmeqHealthimeersunik, Danmarks Tekniske Universitetimeersunik aamma Norges Miljø- og Biovitenskapelige Universitetimeersunik suleqateqarput. Taakkununnga siuttuupput professori Charlotte Reinhard Bjørnvad lektorilu Caroline Marcussen, Københavns Universitetimi Institut for Klinisk Veterinærmedicinimut atassuteqartartut.

 

Taakku suliniummik nutaamik nunaqavissut ilisimasaannik ilisimatusarnermillu akuleriissiffiusumik suleqatigiissuteqarput. Suliniummi tamatumani ukiup ingerlanerani nioqqutissat suut atorneqarsinnaanersut misissuivigineqassaaq, qulakkeerneqassaarlu nerukkaatissat inuussutissartaqarluartuarnissaat – ukiup qanorluunniit ilinerani.

 

“Nerukkaatissat akui tamarmik nunatsinneersuupput. Halibutimiit, Polar Seafoodimiit piniartunillu perlukunik pisarpugut,” Paarma Lund Kreutzmann oqaluttuarpoq.

Nerukkaatissat manngeraluaqisut nungunneqapallattarput.
Assiliisoq: Rasmus Balle Hansen

Perlukut nerukkaatissanngortillugit

Siullermik perlukut nerukkaatissiassat suliareqqaarneqartassapput. Nunatta kujataani nerukkaatissiassat aalaterneqarlutillu piareersarneqartarput. Kingorna aggorneqartarput pisisimasunullu assartorneqartarlutik.

 

“Piujuartitsinermik tunngavilimmik suliaqarusulluta aallartippugut. Maanna takorloorparput nunatsinnut tamarmut tuniniaasarnissarput,” Paarma Lund Kreutzmann oqaluttuarpoq.

 

Piujuartitsinerpiaq pissutigalugu Milak Productionsip ilisimatusartunik suleqateqarnissaq naleqquttutut iluaqutaasussatullu isigaa.

Nerukkaatissat Kalaallit Nunaata kujataani piareersarneqarneqartarput.
Assiliisoq: Rasmus Balle Hansen

Piujuartitsiviusunik aaqqiissutissarsioqatigiinneq

Ilisimatusartunik suleqateqarneq Paarmamut Ulloriamullu nioqqutissiaminnik ineriartortitsiutigalutik nioqqutissat Kalaallit Nunaanneersut pitsaanerpaamik qanoq atorluarneqarsinnaanerannik paasinnilluarnerunissamut periarfissaalluarpoq.

 

”Soorunami soqutiginnittarpugut ilisimatusartut saaffiginnikkaangata. Taakkua ilisimasaat nioqqutissiatsinnik suli pitsaanerulersitsisinnaapput,” Paarma Lund Kreutzmann oqaluttuarpoq.

 

Ingammik nioqqutissat nerukkaatissiornermi atorneqartut imaannaajuaannanngillat ukiup ilaani aalajangersimasumi taamaallaat pissarsiarineqarsinnaasarmata. Ilaatigut silap pissusia allanngoriartormat ukioq naallugu nioqqutissat assigiiaartinnissaannik qulakkeerinissaq ajornakusoornerulersimavoq. Taamaattumik nerukkaatissat akui ukiup qanoq ilinera naapertorlugu allanngorartarsinnaapput taamalu inuussutissartaqarluarneranut sunniuteqarsinnaalluni.

 

Nioqqutissat pineqarsinnaasut misissuiviginerisigut suliniummi sulissutigineqarpoq Kalaallit Nunaanni pissamaatigineqartunik sapinngisamik atorluaanissaq – nerukkaatissat inuussutissartakinnerulersinnagit qimmilluunniit atugaat ajornerulersinnagit.

 

Qimmilivimmi qimmit ikinnerupput 

Ilisimatusaatigalugu suliniut nutaaq ingerlanneqassaaq QimmeqHealth – ilisimatusaatigalugu suliniummut annertuumut QIMMEQ-mut atasoq – qanimut suleqatigalugu. QIMMEQ-mik suliniut ilisimatusartunit kalaallinit danskinillu 2016-imi aallarnerneqarpoq, Kalaallit Nunaanni qimmit qimuttut ikileriarujussuarsimammata. 1990-ikkunni qimmit qimuttut 30.000-it missaanniipput. Ullumikkut, ukiut 30-t qaangiummata, 13.000-it missaannaanniilersimapput. Qimminik qimuttunik piginnittut naapertorlugit ikiliartortoqarneranut pissutaaqataapput nerukkaatissarsinissap ajornakusoornerulersimanera taamalu nerukkaatissanut aningaasartuutit qaffakkiartornerat. QIMMEQ-mik suliniummi arlallit ilisimatusarfigineqarput, ilaatigut qimmit qimuttut sumit aallaaveqarnerat, peqqissusiat nappaatigisartagaallu qimuttunillu qimmeqarnerup qanoq piujuartitsiviusinnaanera misissuivigineqarlutik.

Paarma Lund Kreutzmann uialu Ulloriaq Kreutzmann Milak Productionsimik piginneqatigiipput.
Assiliisoq: Rasmus Balle Hansen

Qimmit qimuttut qanimut inooqatigalugit

Qimmit eqqissiimipput. Kalunnerit sikumi qasungallutik sumi tamaniipput, tamarmillu nerukkaatigineqartunik neritillugit qimmit allat illigullutik isiginnaarput.

Qimmit taakku Paarmap Ulloriallu inuuneranni pingaaruteqaqaat. Ulloriaq qimmeqarluni peroriartorpoq, Paarmali Narsameersuusoq ilikkariartorsimavoq aallaqqaammut qimmit ersigisaramigit.

 

”Aallaqqaammut ersigeqaakka,”oqaluttuarpoq imalu nangilluni: ”Qaammalli qaangiummat Ullorissap suliaminut atatillugu angalagami qimminik paarsisussanngortimmanga isumagisariaqalerpakka.”

 

Ullumikkut aappariit neriupput meeqqatik aamma qimmeqartarumaartut.

 

”Ernernitta 18-inik ukiullip najani 14-inik ukiulik qimusseqatigisarpaa, sisamanillu ukiuliuterput qimmeqartassamaalereerpoq,” Paarma qungujulluni oqaluttuarpoq.

 

Suliassat ataasiakkaarlugit

Ilisimatusaatigalugu suliniut nutaaq aallartinneqaqqammerpoq. Ilisimatusartulli Paarma Lund Kreutzmannillu neriuutigaat suliniummi paasineqartut ileqqunik, piujuartitsinermik nunatsinnilu pissamaatinik kattutitseriaatsinut nutaanut tunngavissiisinnaassasut.

Ilisimatusarneq ileqqullu pillugit uani atuarit

Emma ileqqutoqqat malillugit Sisimiuni qamusiorpoq

Atuaruk