Silarsuaq kasuttorpoq

Head of the Arctic Hub secretariat Anna-Sofie Skjervedal Arctic Hub - research science Greenland

Arctic Hub piffissami eqqorluinnartumi takkussimavoq, katersuuffimmillu pisariaqartitsineq malunnarsilluareerpoq.

– Ilisimatusarnerup inuiaqatigiillu akornanni nutserusoorusuppugut, allattoqarfiup pisortaa oqarpoq.

Una allaatigisaq, siullermik aviisi paasissutissiissut “Ilisimatusarneq tamanut” Arctic Hub-imit, Sermitsiaq.AG suleqatigalugu, pilersinneqartumi saqqummersinneqarpoq.

Nuuk Issittumi illoqarfissuaaraavoq, ukiuni makkunani illorsuarnik qillalaartunik nutaanik sanaartornermilu kranersuarnik malunnaateqaannanngitsoq, aammali ilisimatusarnerup nutaaliornerullu iluanni pilersaarutinut anguniagartuunut periarfissiisoq.

Ineriartorneq tamanna maanna nunat tamalaat akornanni Issittumik katersuuffimik sivisuumik takorloorneqartarsimasumik qaffasinnerpaaffeqalerpoq.

»Kalaallinut, danskinut aamma nunanit tamalaaneersunut Issittumi ilisimatusartartunut kiisalu Issittumi soqutigisanut katersuuffik«, suleqatigiinnissaq pillugu isumaqatigiissummi Københavnimi Nuummilu naalakkersuisunit februaarimi 2020-mi atsioqatigiissutigineqartumi oqaasertalerneqarsimasutut.

Katersuuffiup aaqqissugaaneranut siuttuuvoq allattoqarfiup pisortaa Anna-Sofie Skjervedal, taassumalu pingaarnertut piginnaasaqarfigisaa tassaalluni innuttaasunik akuutitsineq. Piukkunnaat katersuuffimmi pisariaqartinneqartoq, tamatumani qitiusut ilaat tassaammat ilisimatusarnerup inuiaqatigiinnut avatangiisaasunut atassusernissaa. Paasiuminaassuseq Issittumi ilisimatusartut tikittut amerlanertigut ilisarnaatigisartagaat, ilisimatuussutsip inuiaqatigiillu akornanni sunniivigeqatigiinnermik taarserneqassaaq.

Oqariartuumik siammarterisoq

Anna-Sofie Skjervedal, Nuummi peroriartorsimasoq, ukiup ataatsip matuma siorna atorfinippoq, qaammatillu aqqaneq-marluk tigussaasunik suliassarpassuaqarfiusimapput ulapaarfiusorujussuusimallutillu. Kisianni ilaatigooriarluni pisariaqartinneqartunik eqqarsarniarluni unillatsiarnertalinnik. Corona pissutaalluni ingerlatat avammut sammisut unitsikkallarneqartarsimapput, tamannalu allattoqarfimmut periusissiornikkut suliaqarnissamut isumassarsianillu nutaanik pinngorartitsinissamut piffissaqarnerunermik kinguneqartarsimalluni.

Naluneqanngitsutulli silarsuaq maanna sukkasuumik ammariartoqqilerpoq, angalasarnerillu aallarteqqinneqarsimallutik. Anna-Sofie Skjervedalimut katersuuffik Reykjavikimik Arctic Circle Assemblymi ilisaritikkiartorlugu oktobarimi Islandiliarneq isumassarsinartumik misigisaasimavoq. Peqataasut 1.400-t Harpa Conference Centerimi katersuussimapput, attaveqarfiillu suna tamaat akimorlugu aallunneqarlutik.

– Tassanngaannaq inunnik taama amerlatigisunik peqateqalerneq pikkunarsimavoq. Kisianni attaveqarnermik tamatuminnga amigaateqartorujussuusimavugut, oqarpoq, ilassuteqarlunilu:

– Inuttut attaveqarfiit aqqutigalugit katersuuffik pillugu oqariartuumik siammarterisinnaanerput uagutsinnut nalilerujussuuvoq. Islandimi ataatsimiinnernik ingerlatsivunga, aaqqissuussinernut peqataallunga nunallu tamalaat akornanni soqutigisaqartunut attaveqaatinik annertusaallunga.

– Ataatsimeersuarnerni taama ittuni Kalaallit Nunaata nunanit tamalaanit eqqumaffigineqartorujussuunera malunnaateqarluartarpoq. Eqqartorneqartorujussuusarpugut. Nunarsuarmit isigalugu silap pissusiata allanngoriartornerinut ilisarnaataalersimavugut. Kisianni tamatumunnga aamma allanik pissutaasoqarpoq. Issittumi ilisimatusarneq sermersuarmi qillerinermut tunngassuteqaannaanngilaq, aammali oqaluttuarisaanermut, aalisarnermut, piorsarsimassutsimut, uumasoqassutsimut aatsitassanullu, aap, allarpassuarnullu tunngassuteqarluni.

Pisoqarfik

Nunat tamalaat akornanni Issittumi katersuuffik Pinngortitaleriffimmi inissisimaffeqarpoq. Avatangiisini isumassarsinartuni alutornarluinnartumik inissisimaffeqartuni. Illorsuarmiit qaqqanut kangerlummullu isikkiveqarpoq, kiisalu Kalaallit Nunaata oqaluttarisaanerani attaveqaasersuutitigut suliniutit annersaat, imarpik qulaallugu timmisartunut mittarfissuassaq, Nuummut Issittumi attaveqarfinnut katersuuffittut suli annertunerulersitsisussaq, isiginnaarneqarsinnaalluni.

Arctic Hubip eqqaamiuini aamma pissanganartunik pisoqarpoq. Issittumi Atugarissaarnermut Ilisimatusarfik nutaaq Oqaasileriffillu nutaaq, kaersuuffiup suleqatigisai, pilersinneqarsimapput.

– Unammilligassat periarfissallu, ilaatigut silap pissusiata allanngoriartorneranut malittaasut, iliuuseqarfigisinnaaniarlugit suliaqarfiit akimorlugit suleqatigiinnissaq pisariaqarpoq. Arctic Hubi ilisimatusartut soqutigisaqartullu akornanni oqaloqatigiinnermik pilersitsisinnaavoq matoqqasumillu eqqarsariaaseqarnerup atorunnaarsikkiartuaarnissaanut tapertaasinnaalluni, Skjervedal oqarpoq.

Katersuuffik naalagaaffimmit 3 millioninik aamma Namminersorlutik Oqartusssanit 750.000-inik ukiumut aningaasaliiffigineqartarpoq. Suliassarpassuarnut aningaasartuutinut missingersuutitut killilerujussuartut nipeqarput?

– Suleqatigiinnissamik isumaqatigiissutip immersornissaanut aallavissatut ajunngilluinnarput – pingaartumik maanna aallartisarnermut. Pissutsit ineriartorniartussaapput. Suliassanik nutaanik takkuttoqarsinnaavoq. Annertuunik anguniagaqarpugut. Piviusunngortissagutsigit, Arctic Hubimut aningaasaliissutinik amerlanernik pissarsisinnaanissarput neriuutigaarput. Periarfissarujussuup tamatuma piviusunngortinnissaanut siunissami aningaasaateqarfinnit namminersortunit avataanit aningaasalersorneqarneq aamma periarfissaasinnaavoq.

Nunarsuaq tamakkerlugu soqutigineqartoq

Allattoqarfik maannamut pingasunik sulisoqarpoq. Allaffiup namminerisaminik nittartagaqarluni inuillu attaveqatigiittarfiini saqqumilaarluni digitalikkut ilisarnaatissaanik ineriartortitsineq pingaartitatut suliassaasimavoq. Suliaq tamanna suli ingerlanneqarluaraluartoq allaffik avataanit nassaarineqareersimavoq. Soqutiginninneq annertoorujussuusimavoq.

– Frankrigimi, Sydkoreami Australiamilu ilisimatusarnikkut avatangiisit attaveqarfigisimavavut. Ilamiinnanngui oqaatigissagaanni. Saaffiginnissuterpassuarnik takkussuuttoqarsimavoq, Anna-Sofie Skjervedal oqarpoq.

Aamma ingasaassinerussanngilaq oqassalluni, Arctic Hubi sumiiffimmut eqqortumut takkussimasoq – piffissami eqqorluinnartumi. Avataanit Kalaallit Nunaannut soqutiginninneq aatsaat taama annertutigilersimavoq. USA ukioq kingulleq Nuummi konsuleqarfimmik ammaavoq, ukiaq manna EU Issittumi allaffiup ammarneqarnissaanik saqqummiussivoq, sapaatip-akunnerinilu kingullerni katersuuffik Tuluit Nunaata aallartitaanik, Canadap aallartitaqarfianeersunik USA-millu angalaqatigiinnik pulaartoqarsimavoq.

– Piffissat ilaanni allanik suliaqarsinnaanngingajattarsimavugut taamaallaat tikeraanik tikilluaqqusilluta. Tamatuma saniatigut avammut sammisumik aaqqissuussinerit arlallit pisimapput. Workshoppit tulleriiaat pillugit Videnskab.dk-mik suleqateqarpugut, Illersornissamut Ilisimatusarfik peqatigalugu NATO pillugu pisoqartitsinermik aaqqissuussisimavugut, kiisalu Science Weekimik, ilisimatusartut ataatsimeersuarnerannik aamma Ilisimatusarnermut Festivalimik, innuttaasunut siamasissunut sammitinneqrtumik, imaqartumik, aaqqissuusseqataasimavugut.

Peqataasunit nalunaaruteqartarnerit isumalluarnartuusimapput, suleqatiginnikkusuttorpassuaqarporlu. Qisuariaat nalinginnaasoq tassaasimavoq:

– Tamanna amigaataasimavoq!

Najukkami aallaaveqalersitsineq

Ilisimatusartut paasisaminnik paasissutissiinissamut nukinnik amerlanerusunik immikkoortitsisarpata ilisimatusartunut innuttaasunullu pissarsiassat amerlasoorujussuussapput. Taamaaliornikkut tamakkua najukkami aallaaveqalersinneqarsinnaassapput. Anna-Sofie Skjervedal naapertorlugu, ilisimatuut Kalaallit Nunaanni suliaqaraangamik ilisimatuussutsikkut paasisaminnik siammartererusussinnaasarput. Tamatumali pisarnera qaqutigoorpallaarpoq.

– Ajornartorsiut tassaasimavoq, ilisimatusartut nalinginnaasumik ulapittorujussuusarsimanerat. Naqitanik aalajangersimasunik amerlassusilinnik saqqummersitsisartussaapput piffissarlu eqqarsaatigalugu tatineqarsimasarlutik. Qujanartumik ilisimatusarnikkut paasisanik inuiaqatigiinnut utertitsilluni tunniussinissap ileqqorissaarnerullunilu piujuartitsisuunera pingaartinneqaleriartuinnarpoq. Amerlanertigut tamatumani qanoq aallartilluarnissamut inuit sakanneqalaaginnarnissartik amigaatigisarpaat. Taamaattumik misilittakkanik pitsaasunik aamma katersileruttorpugut, tamakkuninngalu allanut isumassarsiorfissatut siammarteriniarluta.

– Suliami ilisimatusarnerup inuiaqatigiillu akornanni pilersinneqartussami katersuuffimmi immitsinnut nutserisutut isigivugut. Qularinngilluinnarparalu ilisimatusartut paasiumaaraat, ilisimasanik pingaarutilinnik illuaniit aamma takkussuuttoqarumaartoq – innuttaasumit ilisimatusartumut.