Innuttaasut aningaasaataat atorlugit ingerlanneqartoq

Arktisk Stationip pisortaa: »Unammilligassat ilaat tassaassaaq oqariartaatsip ilisimasat nassuiaqqinnissaa«.

 

Allaatiginnittoq Niels Ole Qvist. Assiliisoq Leif Josefsen

Una allaatigisaq, siullermik aviisi paasissutissiissut “Ilisimatusarneq tamanut” Arctic Hub-imit, Sermitsiaq.AG suleqatigalugu, pilersinneqartumi saqqummersinneqarpoq.

 

Morten Rasch oqaluttualirpalaartumik misigisaqarpoq, qaammatialuit matuma siornatigut – ilisimatusaqatigiinnik peqateqarluni – nalaatsornerinnakkut nunaminertamik nutaamik nassaarnermut peqataagami, nunarsuarmi qeqertat avannarlersaannik. Pisoq tupinnarluinnartoq, nunarsuarmi tusagassiuutini sammineqarluartoq.

 

– Pingaarnertut taama ittunut peqataaneq nuannerluinnartuuvoq, Morten Rasch nassaarnerup kingorna ullut ingerlaneranni apeqqarissaarfigineqarnerpassuarmi ilaanni oqaarpoq.

 

Morten Rasch Københavns Universitetimi siunnersortinut pisortaavoq Issittumilu ilisimatusarnermi ingerlatsisut misilittagaqarnerusut ilagalugu. 1997-imiilli Kalaallit Nunaanni suliniuterpassuarnik aqutsisuusimavoq ilisimatusarnikkullu aqqusersuutinik assigiinngitsunik aqutsisuusimalluni. Qeqertarsuarmi Arktisk Stationimut aamma pisortaavoq, inuttullu ima aperissallugu naleqqulluartuulluni:

 

Najukkami innuttaasut attaveqatiginissaat sooq taama pingaaruteqartigaa, aamma ilisimatusartunit suliassaq tamanna qanoq annertutigisumik kivinneqarnersoq isumaqarpit?

– Ilisimatusarneq pingaarnertut innuttaasut eqqarsaatigalugit innuttaasullu aningaasaataannik ingerlanneqartarpoq. Taamaattumik peqataatitsinissaq akulerutsitsinissarlu pingaaruteqarput. Kalaalllit Nunaanni pissutsit immikkut ittut tassaapput, ilisimatusartut amerlanerpaartaat pinngortitami, piniartut aalisartullu kaasarfimmissut ilisimaaritigisaanni, sungiusimanngisaminni sulisarlutik.

 

– Inuttut isumaqarpunga, ilisimatusarnermi siunissami unammilligassarujussuit ilaat tassaasoq oqariartaatsip ilisimasat nassuiaqqinnissaa. Ilisimasat assigiinngitsorpassuit akuliutsissinnaasariaqartussaavavut. Pingaartumik taamaanngippat ilisimasat iluaqutaassuseqartut atunngitsoorneqartillugit uninngatiinnassagatsigit. Qeqertarsuarmi najukkami piniartunik aalisartunillu oqaloqateqartarnikkut pinngortitami pissutsit pillugit annertuumik immersorneqartarpunga, Morten Rasch akivoq.

Immikkut ittumik pitsaasumik isumaqartoq

Taanna oqaluttuarpoq, Issittup silarsuaani sumiiffinni assigiinngitsuni ingerlataqarfinnik pilersitsiortortoqartoq, Issittumi ilisimatusarneq pillugu tamanik takunnissinnaanermik pilersitsisinnaasunik, tamakkuninnga paasissutissiillutik ingerlatitseqqissinnaasunik, ikorfartuisinnaasunik kiisalu ilisimatusartunit paasissutissanik saqqummersitanillu ataqatigiissaakkamik toqqortarinninnermik qulakkeerinnissinnaasunik. Ineriartornermut tassunga naapertuuttumik aamma isumaqarpoq, Nuummi hubimut aningaasaliissuteqarneq isumatusaarnerusimasoq.

 

– Tamanna Kalaallit Nunaanni immikkut isumaqalerpoq, paasissutissat Issittumi ilisimatusarnermeersut Kalaallit Nunaanni inuiaqatigiinnut iluamik iluaqutissanngortinneqartannginnerat pissusiunerusimammat. Tamanna ilisimatusartut aqutsinerulluunniit pisuussutigineraa oqaatigisinnaanngilara. Tamatumunnga qularnanngitsumik pissutaavoq, Kalaallit Nunaata annertussutsiminut ilisimatusarnerullu annertussusaanut sanilliullugu inukitsuararsuunera. Taamaattumik malinnaaniarneq ajornakusoorsinnaavoq. Tamanna ilisimatusartunut Danmarkimi sulisimagaluarpata akisussaaffimmik allaanerusumik soorunami aamma tunniussivoq. Taamaattumik sammivimmut eqqortumut iluaqutaalaartussamik suliniuteqartoqarnera pitsaasuuvoq, Morten Rasch erseqqissaavoq.

Ilisimatusarneq ilinniartitsinerlu
Arktisk Station qeqertap Qeqertarsuup kujammut sineriaaniippoq illoqarfiup Qeqertarsuup 850-inik innuttaqartup ungasinngisaaniilluni. Københavns Universitet Arktisk Stationimik misissuiartortarfittut ingerlatsisuuvoq uumassusilinnut nunallu sananeqaataanut attuumassutilinnik Issittumi ilisimatusaatiginninnerup ilinniartitsinerullu siuarsarneqarnissaat siunertaralugu.
Assit
Qulleq Assiliisoq: Leif Josefsen
Assi 1 Assiliisoq: Leif Josefsen