Kalaallit inuuniarnikkut ikiortarialiusut Danmarkimut nuukkaangamik angerlarsimaffeeruteriaannaasarput. Ilisimatusartorli naapertorlugu pissutsit maannamit allaanerusinnaagaluarput. Taanna kajumissaarivoq inuit angerlarsimaffeerutinnginneranni pilliuteqarfigisaqqullugit ingerlallualernissaat pillugu.
Danmarkimut nuuttut tamarmiunngitsoq neriuutigisamittut aallartilluartarput. Ilisimatusarnerit naapertorlugit ingammik kalaallit inuuniarnikkut ikiortarialiusut Danmarkimut nuuttut aaqqissuussami tapersersortissarsiffissaraluaminni ikiorneqanngitsoortarput.
”Aaqqissuussami tamatumani kalaallit inuuniarnikkut ikiortariallit atugaat unitsitassaanngitsumik ajorsiartuinnalertarput, tamatumanngalu aniguinissaat ajornarluinnangajattarluni. Kalaallit Danmarkimiittut Danmarkip akisussaaffigai, akisussaassuseqarlutali tamanna iliuuseqarfiginngilarput.”
Taama oqarpoq Mille Bianco Schiermacher Ilisimatusarfimmi antropologiullunilu ph.d.-nngorniaq, 2010-mili kalaallit inuuniarnikkut ikiortariallit danskit aaqqissuussaanerannut iserniarnerannik sammisaqarsimasoq.
“Sooq angerlarsimaffeerukkaangata aatsaat ingerlallualernissaannut pilliuteqarnialertarpugut?”
– Mille Bianco Schiermacher
Unnuisarfik – uniffik siulleq (kingullerlu)
Mille Bianco Schiermacher ukiuni 14-ini kingullerni kalaallinik inuuniarnikkut ikiortariallit pillugit suliaqarsimavoq, ilaatigut Rådet for Socialt Udsatte-mi ilaasortaasimavoq, Københavnimi Kalaallit Illuanni Kofoeds Skolemilu sulisimavoq. 2020-mi nalunaarusiani Fra Grønland til gaden saqqummersippaa, tassani misissuivigineqarpoq kalaallit inuuniarnikkut ikiortariallit Danmarkimiinnertik qanoq misigisarneraat.
”Ilisimatusarninni paasivara avatangiisini ajornartorsiorfiusuniilerneq, ilaatigut unnuisarfimmiilerneq, aallarniutaasartoq. Tamanna ajortunut tamanut ammaassiffiusarpoq. Unnuisarfik iluatsinnissamut ikaarsaarfiuneq ajorpoq. Tassanngaanniit pissutsit atukkat ajorsiartuinnalertarput,” Mille Bianco Schiermacher oqaluttuarpoq.
2020-mi ilisimatusarnermini nalunaarusiaminut atatillugu arnaq 58-inik ukiulik apersugaa ima oqaluttuarpoq:
”Amerlasuut tassaniiginnalertarput. Iluaallakkiartoratik ajorneruleraluttuinnartarput. Ullut ilaanni tusassavarput: ’Unagooq toqusimavoq.’ Maani ikiortissaqartoqanngilaq, nammineertariaqarpugut.”
Unnuisarfik piffissami sivikitsumi akunniffissatut naatsorsuussaavoq. Taamaattorli Mille Bianco Schiermacher naapertorlugu kalaallit inuuniarnikkut ikiortariallit ilarpassuisa initaarnissartik ukiorpassuarni utaqqisarpaat. Unnuisarfimmiinneq sivitsoriartortillugu tassannga ingerlariaqqinnissaq ajornakusoornerulertarpoq, ima nassuiaavoq:
“Unnuisarfimmi avatangiisit eqqissiveqanngiffioqaat. Angerlarsimaffeqanngitsuuneq pillugu ilisimatusarnernit tamanit ersertarpoq tamakkuninnga avatangiiseqarneq suli ikiortarialiunerulissutaasartoq. Oqartoqarsinnaavoq ajornartorsiuteqarnermik ilinniarfiusoq.”
Nalunaarusiamini Fra Grønland til gaden-imi paasisat ukiorpassuarnilu misilittakkat tunngavigalugit Mille Bianco Schiermacher ”aaqqissuussaq putunik ulikkaartoq” ph.d.-nngorniutigilersimavaa.